Het innovatieve verhaal over een houten vangrail

Op het innovatieterrein langs de A58 staat sinds dit voorjaar een circulaire houten vangrail. Dit sierlijke kunstwerk was ruim 20 jaar geleden al onderwerp van een innovatieproject. Het is een vangrail met een geschiedenis en destijds een pronkstuk van vernieuwing. En dát past uitstekend bij ons living lab.

Om meer te weten te komen over het wat en hoe van dit kunstwerk (vaktaal voor bruggen, viaducten, vangrails e.d.), interviewden we Anneke van Leeuwen. Anneke is Coördinerend Adviseur Duurzame leefomgeving bij Rijkswaterstaat.

Anneke, dit mooie kunstwerk lijkt niet op de vangrails die we langs snelwegen in Nederland zien.

‘Dat klopt. Deze houten geleiderail is een prototype dat ruim 20 jaar geleden is ontworpen en gemaakt als innovatieproject. De aanleiding was de behoefte om duurzaamheidseisen van de overheid te vertalen naar de praktijk. In dit project werd een nieuwe innovatie-aanpak uitgeprobeerd met het toepassen van ander materiaal (hout in plaats van verzinkt staal) in een innovatief ontwerp. Uit de botsproeven van toen bleek dit prototype niet geschikt voor snelwegen omdat de snelheid van voertuigen daar te hoog lag, het was dus niet veilig genoeg voor de wegen die Rijkswaterstaat beheert.’ 

Was dit ontwerp dan mislukt?

‘Nee, zeker niet. Het bleek wel geschikt (te maken) voor toepassing op provinciale en gemeentelijke wegen, omdat daar de maximum toegestane snelheid lager is. Ook leverde het project kennis op over hoe hout vaker gebruikt kan worden bij het duurzaam bouwen van kunstwerken. Zo draagt dit soort onderzoeken toch bij aan het verminderen van de CO2-uitstoot.’

Anneke: ‘Daarnaast leverde het project van toen inzichten op die we nu ook gebruiken in innovatieprojecten.’ Een van de conclusies uit het rapport van 2004 (Houten Geleiderail van beleid naar praktijk, Rijkswaterstaat, 2004) was: De aanpak die bij het project 'Houten Geleiderail' is gebruikt, kan als voorbeeld dienen voor toekomstige innovatieprojecten binnen de DWW. De voorbereiding, structuur en samenwerking zijn prima verlopen en er is ervaring opgedaan met het plannen en budgetteren van innovatieve ontwikkelingsprojecten.

Deze houten geleiderail is altijd bewaard gebleven en staat nu bij InnovA58. Hoe zit dat?

‘Hij stond na het innovatieproject ruim 20 jaar bij het districtskantoor van Rijkswaterstaat in Alkmaar. Onder invloed van de tijd en het weer was het hout hier en daar aangetast. Vóór de herplaatsing bij InnovA58 is de geleiderail gerepareerd door Wijma Kampen, destijds ook betrokken bij het ontwerp. Bij InnovA58 testen we de invloed van de weersomstandigheden op de levensduur van het materiaal, zodat we een betere levensduurvoorspelling kunnen doen. Dit is van belang om de beheerskosten in vergelijking met andere (traditionele) materialen met meer zekerheid te kunnen maken.’ Dit past in de strategie van de Nederlandse overheid met als doelstelling om in 2030 onze infrastructuur klimaatneutraal en circulair aan te leggen en te onderhouden. Geleiderails vallen onder het transitiepad kunstwerken, circulair wegmeubilair.

Anneke, als je het over innoveren hebt, zag je bij de voorbereiding op het plaatsen van deze vangrail bij InnovA58?

‘Ik vond het best een lang proces voordat je resultaten ziet. Er is vaak aarzeling: wie moet er iets van vinden, wie maakt keuzes en de gedachte dat het misschien niet doorgaat als we dus of zo doen werkt dan verlammend: dan valt het stil. Ik heb de handschoen opgepakt en knopen doorgehakt. Iemand moet daadkrachtig durven zijn.’

Het is vast niet toevallig dat het voorwoord van het in dit artikel aangehaalde rapport ‘Houten geleiderail, van beleid naar praktijk’ afsluit met:

Er was durf voor nodig om het project te starten, 

Creativiteit om het product te realiseren.

Resteert aan u de lef om het toe te passen....